Trúnaðarmenn

Trúnaðarmaður er fulltrúi stéttarfélags á vinnustað. Hann er kosinn af samstarfsfólki í sama stéttarfélagi eða tilnefndur af stéttarfélaginu sjálfu.

Hlutverk trúnaðarmanns er í senn að vera tengiliður milli vinnuveitanda og samstarfsfólks í sama stéttarfélagi og tengiliður vinnuveitanda við stéttarfélag.

Trúnaðarmaður verður alltaf að skila til stéttarfélags þar til gerðu eyðublaði (sjá neðst) um tilnefningu sína eða kosningu til að hljóta staðfestingu sem trúnaðarmaður. Ef hann gerir það ekki nýtur hann ekki verndar sem trúnaðarmaður, en verndin felst til dæmis í að ekki er leyfilegt að segja trúnaðarmanni upp fyrir að sinna trúnaðarstörfum.

Stjórn og starfsmenn LFÍ eru stuðningsaðilar trúnaðarmanns og eru honum innan handar við að leysa úr erindum og álitamálum sem upp koma á vinnustað og heyra undir starfssvið stéttarfélagsins.

Helstu hlutverk geta verið að:

• Hafa eftirlit með því að atvinnurekandi fari eftir ákvæðum kjarasamnings, laga og reglugerða um starfskjör og réttindi starfsmanna og grípa til nauðsynlegra aðgerða ef þörf er á.
• Meta hvaða ákvæðum kjarasamninga og reglna er æskilegt að breyta til að bæta kjör eða draga úr vanda við framkvæmd og gera stéttarfélaginu grein fyrir því, m.a. þegar staðið er að undirbúningi fyrir kröfugerð vegna kjarasamninga.
• Taka við umkvörtunum starfsmanna og vera talsmaður þeirra gagnvart atvinnurekanda.
• Vera fulltrúi stéttarfélagsins á vinnustað, sjá um að koma boðum frá félagsmönnum til félagsins og frá félaginu til félagsmanna. Kynna félagsmönnum stefnu stéttarfélagsins og verkefni hverju sinni.
• Taka á móti nýjum starfsmönnum, kynna þeim starfskjör og réttindi og kynna þeim stéttarfélagið og starfsemi þess

Samningar og lög um trúnaðarmenn

Ákvæði um trúnaðarmenn og voru lögfest í lögum um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938. Þau ákvæði eru enn í fullu gildi fyrir almennan markað.

Nánari skilgreiningar og réttindaákvæði um trúnaðarmenn má ýmist finna í kjarasamningum, samkomulagi heildarsamtaka um trúnaðarmenn eða í lögum um opinbera starfsmenn.

• Lög nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur
• Lög nr. 94/1986 um kjarasamning opinberra starfsmanna
• Samkomulag um trúnaðarmenn hjá ríki, Reykjavíkurborg og ýmsum sjálfseignastofnunum frá 1989

Kosning eða tilnefning trúnaðarmanns

• Trúnaðarmaður er kosinn til tveggja ára í senn en ekki er kveðið á um það í lögum hvernig standa skuli að kosningu er ekki skýrt.
• Yfirleitt sér núverandi trúnaðarmaður um kosningu eftirmanns og ef einn trúnaðaðarmaður er í framboði er kosning óþörf
• Heimilt að skipa trúnaðarmenn þar sem ekki er hægt að koma við kosningu.

Mikilvægt er að hafa í huga að eftir tvö ár rennur kjörtímabil trúnaðarmanns út. Ef trúnaðarmaður er ekki endurkjörinn missir hann þá vernd og réttindi sem hann annars nýtur samkvæmt lögum.

Fjöldaviðmið við kosningu og tilkynning

Á hverjum vinnustað þar sem a.m.k. 5 félagar í sama stéttarfélagi starfa er þeim heimilt að kjósa einn trúnaðarmann úr sínum hópi. Á vinnustað þar sem 50 félagsmenn eða fleiri starfa má kjósa tvo trúnaðarmenn.

Trúnaðarmaður telst ekki fá réttarstöðu og lögbundna vernd trúnaðarmanns nema kosning hans hafi verið tilkynnt stéttarfélagi og vinnuveitanda skriflega og sannanlega.

Það er því mjög mikilvægt að kjörnir trúnaðarmenn gæti þess að tilkynningaskyldu sé fylgt eftir, með meðfylgjandi eyðublöðum.

Trúnaðarmenn hjá ríki og sveitarfélögum 

• Trúnaðarmaður skal í engu gjalda þess í starfi eða á annan hátt að hann hafi valist til trúnaðarstarfa.
• Ekki má flytja trúnaðarmann í lægri launflokk, meðan hann gegnir starfi trúnaðarmanns.
• Trúnaðarmaður situr að öðru jöfnu fyrir um að halda vinnunni ef hann er ráðinn með ótímabundinni ráðningu.
• Trúnaðarmaður hefur rétt til þess að rækja skyldur sínar á vinnutíma.
• Trúnaðarmaður á rétt á því að hafa aðstöðu á vinnustað til að rækja skyldur og hlutverk sitt.
• Trúnaðarmaður á rétt á upplýsingum ef staða losnar á vinnustað hans.
• Trúnaðarmönnum hjá ríkisstofnunum, Reykjavíkurborg og ýmsum sjálfseignastofnunum er einnig heimilt að sækja þing, fundi, ráðstefnur og námskeið á vegum stéttarfélagsins í allt að eina viku á ári án skerðingar á reglulegum launum.

Trúnaðarmenn sem kjörnir eru í samninganefnd fá leyfi til að sinna því verkefni án skerðingar á reglulegum launum. Trúnaðarmanni ber þó að tilkynna yfirmanni um slíkar fjarvistir með eðlilegum fyrirvara.

Trúnaðarmenn á almennum vinnumarkaði

• Óheimilt er að segja trúnaðarmanni upp störfum vegna trúnaðarstarfa sem hann gegnir né að láta trúnaðarmann gjalda á nokkurn hátt fyrir að stéttarfélag hafi falið honum að gegna starfi trúnaðarmanns fyrir sína hönd.
• Þurfi atvinnurekandi að fækka starfsmönnum skal trúnaðarmaður að öðru jöfnu sitja fyrir um að halda vinnunni.

Trúnaðarmönnum er heimilt að sinna á vinnutíma trúnaðarstörfum sem honum eru falin af stéttarfélagi eða samstarfsmanni án þess að laun þeirra skerðist, að því gefnu að trúnaðarmaður hafi samráð við vinnuveitanda um störf þessi.

Trún­að­ar­manna­nám­skeið LFÍ

LFÍ bauð upp á námskeið fyrir trúnaðarmenn 21.jan 2025, 25.feb 2025 og í maí.